Share This Article
Zdarza się, że rodzina zmarłej osoby staje przed trudnym doświadczeniem ekshumacji zwłok lub szczątków. Co należy w takiej sytuacji zrobić? Jakie formalności załatwić? Kto ma prawo wnioskować o ekshumację i komu powierzyć jej przeprowadzenie, aby wszystko było zgodne z obowiązującymi w Polsce procedurami?
Ekshumacja zwłok – na czym polega? Kiedy się ją przeprowadza? Kto może ją zlecić?
Ekshumacja to proces polegający na wydobyciu zwłok lub szczątków z grobu. Z uwagi na zagrożenie sanitarne musi być przeprowadzona w ściśle kontrolowanych warunkach. Zazwyczaj dokonuje się jej po to, by przenieść ciało w inne miejsce lub je zbadać, np. pod kątem przyczyny śmierci. Ekshumacja ma miejsce także wtedy, gdy dojdzie do wyjęcia zwłok (szczątków) z grobu w celu jego pogłębienia lub remontu.
Wbrew pozorom ekshumacja zwłok nie jest przeprowadzana wyłącznie z urzędu. Można jej również dokonać na prośbę rodziny. Zgodnie z obowiązującymi przepisami do złożenia wniosku ma prawo:
- mąż lub żona,
- krewni zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki),
- krewni wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie),
- krewni boczni do 4. stopnia pokrewieństwa (rodzeństwo, ciotki, wujkowie, siostry lub bracia cioteczni),
- spowinowaceni w linii prostej 1 stopnia (teściowa, teść, synowa, zięć),
- osoba niespokrewniona lub niespowinowacona, jeśli wcześniej dobrowolnie podjęła się pochowania ciała (szczątków).
Z kolei ekshumacja z urzędu jest zazwyczaj przeprowadzana na wniosek prokuratora lub sądu. Może się ona również odbyć na podstawie decyzji wojewody, która została wydana na wniosek Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej (Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu), albo decyzji państwowego inspektora sanitarnego, jeśli ma dojść do zmiany przeznaczenia terenu cmentarza.
Jakie formalności trzeba załatwić, aby móc ekshumować zwłoki lub szczątki?
Żeby ekshumacja była bezpieczna pod względem sanitarnym, musi odbyć się w określonych warunkach i czasie. Stąd też konieczność uzyskania specjalnego zezwolenia. Umotywowany wniosek należy złożyć do właściwego terenowo (ze względu na miejsce pochówku) Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego. To on sprawuje bowiem nadzór nad cmentarzem, na którego terenie ma dojść do ekshumacji. Po rozpatrzeniu wniosku Inspektor wydaje decyzję.
Do wniosku należy dołączyć różne dokumenty, w tym:
- akt zgonu,
- zgodę zarządcy cmentarza, na którym ma się odbyć ekshumacja,
- zgodę zarządcy cmentarza, na którym ciało lub szczątki zostaną ponownie pochowane,
- zgodę wszystkich uprawnionych osób – jeśli dojdzie między nimi do sporu, jest on rozstrzygany przez sąd powszechny.
Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem, ekshumacja zwłok i szczątków może – co do zasady – zostać przeprowadzona w okresie od 16 października do 15 kwietnia we wczesnych godzinach rannych. Co ważne, w przypadku zwłok lub szczątków osób zmarłych na chorobę zakaźną, np. cholerę, dżumę, trąd, wąglik czy też żółtą gorączkę, procedurę można rozpocząć dopiero po upływie dwóch lat od daty zgonu.
Ekshumacja zwłok lub szczątków – komu ją powierzyć?
Ekshumacją zwłok lub szczątków zajmuje się wskazany przez wnioskodawcę zakład pogrzebowy. Żeby wszystko przebiegło zgodnie z prawem, warto zadbać o to, aby był to podmiot, który ma doświadczenie w przeprowadzaniu ekshumacji i stosowne kwalifikacje. Rzetelna firma zadba o wszelkie szczegóły. Wytłumaczy procedury, a nawet zajmie się załatwieniem wymaganych formalności. Dzięki temu ekshumacja nie będzie dla rodziny traumatycznym przeżyciem.
Ekshumacja zwłok nie zawsze wiąże się koniecznością przeprowadzenia oględzin lekarsko-sądowych. Czasem wynika z potrzeby przeniesienia zwłok (lub szczątków) w inne miejsca lub jest wykonywana w związku z remontem albo pogłębieniem grobowca. Niezależnie do motywów jej przeprowadzenie warto powierzyć specjalistom. Wówczas ma się gwarancję, że wszelkie procedury zostaną dochowane, a zwłoki i szczątki będą traktowane z należytym szacunkiem.
